Συζητήσεις για το νόμο περί υλοκλοπής – Για τους αμπελουργούς του Μοζέλα

Περιγραφή

Καυσόξυλα, κρασί και κριτική

Το βιβλίο περιέχει δύο από τα θεμελιακά άρθρα του K. Marx της περιόδου 1842-1843: Τις κλασσικές-πλέον- «Συζητήσεις για το νόμο περί υλοκλοπής» καθώς και τις αναλύσεις του «για τους αμπελουργούς του Μοζέλα» (μεταφράζεται και δημοσιεύεται για πρώτη φορά στα ελληνικά).

Τα περισσότερα άρθρα που συντάσσει ο νεόκοπος δημοσιογράφος Κ. Μαρξ για την Εφημερίδα του Ρήνου, την αρχισυνταξία της οποίας θα αναλάβει στις 15.10.1842, αφορούν αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί με την ευρύτερη έννοια, πολιτική κριτική, αναπτύσσοντας μια σειρά ιδιαίτερα κριτικών αντιλήψεων απέναντι στην κυβερνητική πολιτική.

Το διάστημα Οκτώβριος-Νοέμβριος 1842 ο Marx θα δημοσιεύσει σε πέντε συνέχειες μια κριτική ανάλυση των συζητήσεων του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Ρηνανίας αναφορικά με την προτεινόμενη έγκριση ενός νόμου που σχετίζεται με την ιδιοκτησιακή ρύθμιση της δασικής ξυλείας. Οι νέες μορφές εκμετάλλευσης της ξυλείας αρθρώνονταν μέσα από ένα νέο πλαίσιο αστικών ιδιοκτησιακών ρυθμίσεων, αναφορικά με την κυριότητα των δρυμών και το δικαίωμα αποκομιδής ξυλείας καθώς και της λοιπής εκμετάλλευσης του δάσους (δικαίωμα θήρας κ.λπ.). Το δε νέο αυτό πλαίσιο διασταυρωνόταν με τις παραδοσιακές χρήσεις της δασικής ξυλείας (καυσόξυλα για την επιβίωση του φτωχού πληθυσμού), όπως αυτές προέρχονταν από το μεσαίωνα και ασκούνταν, με αυτονόητο τρόπο, από τον πληθυσμό της υπαίθρου μέχρι και την εν λόγω περίοδο.

Η ενασχόληση του Marx με την χειμαζόμενη ύπαιθρο της Ρηνανίας επρόκειτο να συνεχιστεί τους αμέσως επόμενους μήνες, αυτή τη φορά εστιάζοντας ουσιαστικά στον ίδιο τόπο, αλλά στο ζήτημα της αμπελουργίας.

Τα άρθρα για τους αμπελουργούς του Μοζέλα έδωσαν την ευκαιρία στον Marx να σχολιάσει εκ νέου το ζήτημα της πολιτικής δημοσιότητας, αυτή τη φορά αναφορικά με την ικανότητα (και την πρόθεση) του κράτους να εισακούει κοινωνικά μηνύματα και διαμαρτυρίες και να αποτιμά κοινωνικές καταστάσεις.

Στις 19 Ιανουαρίου 1843 η πρωσική κυβέρνηση αποφάσισε την υπαγωγή της Εφημερίδας του Ρήνου σε διπλή προληπτική λογοκρισία, ενώ της δόθηκε διορία κυκλοφορίας μέχρι την 1η Απριλίου.

Η σειρά άρθρων για τους αμπελουργούς του Μοζέλα δεν επρόκειτο να περατωθεί, και ο Marx παραιτήθηκε πριν τη λήξη της κυβερνητικής προθεσμίας. Τα άρθρα για την κρίση των αμπελουργών είχαν αποκτήσει τέτοια απήχηση στο αναγνωστικό κοινό, ώστε η διακοπή τους προκάλεσε μεγαλύτερη δυσανασχέτηση από την απαγόρευση της εφημερίδας.

Σ’ αυτό το πεδίο λοιπόν, της αμφιλεγόμενης και ποινικά διωκόμενης συλλογής ενός τόσο στοιχειώδους πράγματος όπως τα καυσόξυλα, όπως και της οικονομικής ένδειας αμπελουργών, στους οποίους απαγορεύονταν δια ποινής από την κυβέρνηση να της απευθύνουν εκκλήσεις βοήθειας, είχε προσγειωθεί η δημοσιογραφία του Marx. Είναι ζήτημα αν ο ίδιος μπορούσε τότε να φανταστεί, πού θα τον οδηγούσε τις επόμενες δεκαετίες η προσγειωμένη δημοσιογραφία, σε συνδυασμό με την εις βάθος μελέτη των δομών της αστικής κοινωνίας. Γεγονός είναι, ότι δεν επρόκειτο ποτέ, ούτε στο δημοσιογραφικό ούτε στο επιστημονικό έργο του, να εγκαταλείψει το θεμελιώδες πρόγραμμα που είχε προσλάβει φιλοσοφική διάσταση από τον Hegel, για την ανάλυση των πραγματικών δομών παραγωγής και αναπαραγωγής αυτής της ίδιας αστικής κοινωνίας.