Στο εδώλιο

Περιγραφή

Κος ΧΑΜΜΕΤ: Αρνούμαι να απαντήσω, δεδομένου ότι η απάντησή μου θα μπορούσε ενδεχομένως να με καταστήσει ένοχο, ασκώντας τα δικαιώματά μου που απορρέουν από την Πέμπτη Τροπολογία στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η ΕΔΡΑ: Σας διατάσσω να απαντήσετε στην ερώτηση.
Κος ΧΑΜΜΕΤ: Αξιότιμε κύριε δικαστά, αρνούμαι να απαντήσω στην ερώτηση, για τους ίδιους λόγους.

Έχοντας στο ενεργητικό του πέντε μυθιστορήματα και πάνω από πενήντα διηγήματα, ο συγγραφέας του Γερακιού της Μάλτας άλλαξε για πάντα το τοπίο της αστυνομικής λογοτεχνίας με την επινόηση του αποκαλούμενου σήμερα νουάρ μυθιστορήματος. Ο Χάμμετ δεν ήταν απλώς μεγάλος συγγραφέας· ήταν και ενεργός μαχητής στο πλευρό της αμερικανικής Αριστεράς. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 συμμετείχε σε κάθε εμβληματικό αγώνα της εποχής, από την παραχώρηση πολιτικών δικαιωμάτων στους Μαύρους έως την πάλη ενάντια στο φρανκισμό και το ναζισμό. Από το 1947 όμως, ο Ψυχρός Πόλεμος δημιούργησε ένα κλίμα γενικευμένης καχυποψίας απέναντι στους κομμουνιστές ή σε όσους θεωρούνταν κομμουνιστές. Έτσι άρχισε το “κυνήγι των μαγισσών”, με εξέχοντα ανθρωποκυνηγό την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών που εξαπέλυσε επίθεση, όπως γνωρίζουμε, στους κύκλους των διανοουμένων και κυρίως στο χώρο του κινηματογράφου.
Ως πρόεδρος του Συμβουλίου Πολιτικών Δικαιωμάτων (Civil Rights Congress) της Νέας Υόρκης, ενεργητικότατης αριστερής οργάνωσης, ο Χάμμετ ήταν αναπόφευκτα εκτεθειμένος. Δύο φορές κλήθηκε να καταθέσει, πρώτα τον Ιούλιο του 1951, οπότε καταδικάστηκε σε εξάμηνη φυλάκιση, και έπειτα το 1953, στην ανάκριση που διηύθυνε ένας γερουσιαστής με υπέρμετρο ζήλο, ο Joseph McCarthy, το όνομα του οποίου θα μείνει για πάντα συνδεδεμένο με εκείνη τη ζοφερή εποχή.
Παραθέτοντας τα πρακτικά των τριών καταθέσεων, η μία εκ των οποίων έγινε κεκλεισμένων των θυρών και δεν είχε δοθεί στη δημοσιότητα έως σχετικά πρόσφατα, οι Καταθέσεις… φωτίζουν την ηθική στάση του Χάμμετ, ενός ανθρώπου ελεύθερου, που αρνήθηκε να γίνει καταδότης. Ο Ντάσιελ Χάμμετ με την επίμονη άρνησή του να απαντήσει στις ερωτήσεις των κριτών του (δικαστών, ανακριτών, ρεπουμπλικάνων και δημοκρατικών γερουσιαστών) γελοιοποιεί την ανακριτική διαδικασία που επιβλήθηκε στα χρόνια του μακαρθισμού. Με τον τρόπο του θυμίζει τον Μπάρτλμπυ, τον γνωστό λογοτεχνικό ήρωα του Χ. Μέλβιλ, με την επαναλαμβανόμενη άρνησή του “θα προτιμούσα όχι”. Πρόκειται για την απόλυτη αξιοπρέπεια του ανθρώπου απέναντι στην πολιτική υστερία.
Ο Χάμμετ πλήρωσε τη στάση του αυτή με φυλάκιση, απόσυρση των βιβλίων του από τις δημόσιες βιβλιοθήκες και το εμπόριο για κάποια χρόνια, διακοπή των σχέσεών του με το Χόλλυγουντ, φορολογική τιμωρία και απομόνωση μέχρι το θάνατό του.

Η ΕΔΡΑ: Με την άρνησή σας να απαντήσετε δεν παραβιάζετε απλώς τους όρους της εγγύησης που αναλάβατε, την οποία εθελουσίως αποδεχτήκατε όταν ενεργήσατε ως διαχειριστής αυτού του ταμείου, αλλά παρεμποδίζετε επίσης το έργο αυτού του Δικαστηρίου. Είναι πρόθεση του Δικαστηρίου, εάν επιμείνετε στην άρνησή σας να απαντήσετε σε αυτές τις ερωτήσεις που σας έχουν τεθεί, να σας αντιμετωπίσει με τον αυστηρότερο τρόπο που ορίζει ο νόμος. Ευελπιστώ ότι κάτι τέτοιο δεν θα καταστεί αναγκαίο.
[…]
Η ΕΔΡΑ: Κύριε Χάμμετ, σας κρίνω ένοχο προσβολής δικαστηρίου, για την αποτυχία και την άρνησή σας να συμμορφωθείτε προς τις υποδείξεις του Δικαστηρίου και να παράσχετε απαντήσεις στις ερωτήσεις που σας τέθηκαν και στα αιτήματα που σας τέθηκαν από το Δικαστήριο.
Η ΕΔΡΑ: Πείτε μας, κύριε Χάμμετ, πότε γράψατε το πρώτο σας βιβλίο που έχει εκδοθεί;
Κος ΧΑΜΜΕΤ: Το πρώτο μου βιβλίο ήταν Ο κόκκινος θερισμός. Εκδόθηκε το 1929. Έχω την εντύπωση ότι το έγραψα το 1927, ή το 1927 ή το 1928.
Κος ΚΟΝ: Την εποχή που γράφατε αυτό το βιβλίο, ήσασταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος;
Κος ΧΑΜΜΕΤ: Αρνούμαι να απαντήσω, επικαλούμενος τα δικαιώματά μου που απορρέουν από την Πέμπτη Τροπολογία του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών, δεδομένου ότι η όποια απάντησή μου θα μπορούσε ενδεχομένως να με καταστήσει ένοχο.