Ο Λένιν στο τρένο

Τον Απρίλιο του 1917, όταν η παραίτηση του τσάρου Νικόλαου συντάραξε την εμπόλεμη Ευρώπη, ο μελλοντικός ηγέτης της επανάστασης των μπολσεβίκων Βλαντιμίρ Λένιν βρισκόταν πολύ μακριά, εξόριστος στη Ζυρίχη. Μόλις πληροφορήθηκε τα νέα, αποφάσισε να επιστρέψει στο Πέτρογκραντ. Αλλά για να φτάσει εκεί, έπρεπε να διασχίσει τη Γερμανία, κάτι που σήμαινε να δεχτεί βοήθεια από τον πιο θανάσιμο εχθρό της Ρωσίας. Η γερμανική κυβέρνηση από τη μεριά της είδε μια ευκαιρία να αποσταθεροποιήσει ακόμη περισσότερο τη Ρωσία επιτρέποντας στον Λένιν και τη μικρή ομάδα επαναστατών που τον συνόδευε να επιστρέψουν.

Κάποιοι πίστευαν ότι ο Λένιν ήταν απλώς ένας «χρήσιμος ηλίθιος», άλλοι ότι θα τον φυλάκιζαν και θα τον εκτελούσαν αμέσως, άλλοι πάλι ότι είχε στην πραγματικότητα ελάχιστους οπαδούς κι ακόμη λιγότερη επιρροή. Όπως έμελλε να αποδειχτεί, έκαναν όλοι μεγάλο λάθος.

Αντλώντας από ένα εντυπωσιακό σύνολο πηγών και πρωτοεμφανιζόμενου αρχειακού υλικού, η Κάθριν Μέριντεϊλ προσφέρει μια καθηλωτική περιγραφή αυτού του σιδηροδρομικού ταξιδιού με τους ασυνήθιστους επιβάτες, που έμελλε να αλλάξει τον κόσμο, καθώς και των συνωμοσιών και τεχνασμάτων που χρειάστηκαν για την πραγματοποίησή του – με φόντο, μεταξύ άλλων, τη μισοξεχασμένη φιλελεύθερη επανάσταση της Ρωσίας.

Όταν ο Λένιν έφτασε στον διάσημο πια Σταθμό Φιλανδίας του Πέτρογκραντ έβγαλε έναν εκρηκτικό λόγο μπροστά στο παθιασμένο πλήθος. Απλός και ακραίος, ο λόγος αυτός έχει συγκριθεί με μνημειώδη κείμενα όπως το Διάταγμα των Μεδιολάνων και οι 95 θέσεις του Μαρτίνου Λούθηρου. Ήταν η στιγμή που η Ρωσική Επανάσταση έγινε Σοβιετική, η γένεση ενός συστήματος εξουσίας και πίστης που άλλαξε για πάντα την ιστορία της Ρωσίας και μεταμόρφωσε το διεθνές πολιτικό κλίμα.