Εμφύλιοι πόλεμοι

Περιγραφή

Ο εμφύλιος πόλεμος έχει σταδιακά εξελιχθεί στην πλέον διαδεδομένη, πιο καταστροφική και περισσότερο χαρακτηριστική μορφή οργανωμένης ανθρώπινης βίας. Η «μακρά ειρήνη» που ακολούθησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελεί ένα εν πολλοίς παραπλανητικό σχήμα λόγου, καθώς οι συγκρούσεις στο εσωτερικό των κρατών, από τη σφαγή στη Ρουάντα και την πρώην Γιουγκοσλαβία μέχρι το Ιράκ και την ανοιχτή πληγή της Συρίας, έχουν πολλαπλασιαστεί σε σχέση με παλαιότερες εποχές. Οι εμφύλιοι είναι πόλεμοι παρατεταμένοι, εκτοπίζουν ολόκληρους πληθυσμούς, όπως υπενθυμίζει η προσφυγική κρίση των ημερών μας, αναζωπυρώνονται εύκολα κι αφήνουν πολύ βαθιά τραύματα στα άτομα και τους λαούς. Ωστόσο, το πώς θα οριστεί ένας εσωτερικός πόλεμος εξαρτάται συχνά από την οπτική γωνία εκείνου που τον ορίζει: αλλιώς τον ορίζει ο κυρίαρχος κι αλλιώς ο επαναστάτης, αλλιώς ο νικητής κι αλλιώς ο ηττημένος, αλλιώς ο άμεσα εμπλεκόμενος κι αλλιώς ο ξένος· και όταν σ’ έναν εσωτερικό πόλεμο παρεμβαίνουν ξένοι παράγοντες, άραγε ο πόλεμος αυτός παραμένει εμφύλιος; Εντέλει, τι είναι εμφύλιος πόλεμος;

Ο Ντέιβιντ Άρμιτατζ επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα αυτό μελετώντας πώς επινοείται και πώς μετασχηματίζεται η έννοια στη μακρά ιστορική διάρκεια, εξετάζοντας κατά σειρά τρεις σημαντικές ιστορικές συγκυρίες: μία μεσογειακή, την αρχαία Ρώμη, όταν γεννιέται η έννοια του bellum civile, του πολέμου μεταξύ συμπολιτών· μία ευρωπαϊκή, την πρώιμη νεωτερική Ευρώπη του 17ου και του 18ου αιώνα· και μία παγκόσμια, την εποχή από τα μέσα του 19ου αιώνα ώς τις μέρες μας, όταν πλέον γίνεται λόγος για «παγκόσμιο εμφύλιο πόλεμο». Το βιβλίο του είναι μια γενεαλογία της ιδέας του εμφυλίου· όχι μια εγκυκλοπαιδική αναδρομή στο παρελθόν αλλά μια ιστορία του προβληματισμού που αναπτύχθηκε γύρω από τον εμφύλιο πόλεμο τα τελευταία δύο χιλιάδες χρόνια.