Έμφυλες βιαιότητες

Το βιβλίο αυτό έχει την αφετηρία του στην επιστημονική όσο και πολιτική αναγκαιότητα να αποσταθεροποιηθεί το διπολικό στατικό σύστημα του φύλου, καθώς και η θεμελιωτική του μυθοπλασία σύμφωνα με την οποία αποτελεί μέρος της φύσης. Στην προοπτική αυτή εξετάζει τη χρησιμότητα των θεωρητικών επεξεργασιών που έγιναν γνωστές με το όνομα «μεταδομισμός» για τη σύγχρονη κοινωνιολογική ανάλυση του φύλου, της εξουσίας και των κοινωνικών ανισοτήτων.   Ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια γίνεται φανερό ότι αλλάζει το είδος γραφής και σκέψης που έχουμε μάθει να ονομάζουμε «θεωρία», μια αφαιρετική, συχνά αόριστη μορφή λόγου.

Στη σημερινή ιστορική συγκυρία αναζητείται ένας δρόμος για την παραγωγή κοινωνικής θεωρίας που να μπορεί να διασχίζει το τραχύ έδαφος της ύστερης νεωτερικότητας με τις «βαριές» ταυτοποιήσεις της, στις οποίες περιλαμβάνονται κατηγορίες όπως το «έθνος», η «θρησκεία», η «φυλή», αλλά και με τις σύνθετες αποταυτίσεις της, όπως καταγράφονται στην «κουίρ» προβληματική, ή με τη διάθλαση ταυτοτήτων που αποτυπώνεται στην «πολυεθνικότητα» μεταναστών οι οποίοι κινούνται ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

Η «κανονικότητα» σήμερα είναι διάστικτη από εμπόλεμες ζώνες τόσο στο επίπεδο των πόλεων και της οικονομίας όσο και στο επίπεδο του σώματος και των υποκειμενικοτήτων. Η απείθαρχη υλικότητα των ενσώματων υποκειμένων επιτρέπει την οξύτερη θέαση του κοινωνικού πεδίου. Αν οι βιαιότητες που διατρέχουν την υλοποίηση ταυτίσεων γίνουν ορατές και θεματοποιηθούν, μπορούμε να ελπίζουμε στη δυνατότητα ουσιαστικότερων πολιτικών και πολιτισμικών παρεμβάσεων.

Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου εστιάζει σε κεντρικά ζητήματα που απασχολούν σήμερα τη μεταδομιστική προσέγγιση στη θεώρηση του φύλου και της ανισότητας. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται μια συνοπτική επισκόπηση του ευρύτερου θεωρητικού πλαισίου απ’ όπου απορρέει η συζήτηση αυτή. Παραμένοντας σε «διαφορές» των μεταδομιστικών θεωρήσεων από άλλες θεωρήσεις για το φύλο, το τρίτο κεφάλαιο στέκεται επισταμένα σε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, θέσεις και προσανατολισμούς των μεταδομιστικών θεωρήσεων. Το τέταρτο κεφάλαιο στρέφεται στο πώς, εντέλει, μπορούν αυτές οι θεωρήσεις να αξιοποιηθούν στην κοινωνιολογία και την κοινωνική και πολιτισμική μελέτη γενικότερα. Στο κεφάλαιο αυτό «εφαρμόζεται» κατά κάποιον τρόπο μια μεταδομιστική προσέγγιση του φύλου με την ανάλυση των πολιτισμικών αναπαραστάσεων των νέων τεχνολογιών αναπαραγωγής στην Ελλάδα. Τέλος, το πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζει –σαν «παραμύθι»– τα ευρήματα σημαντικών εμπειρικών μελετών και επεξεργασιών που συνεισφέρουν στο μεταδομιστικό πεδίο ανάλυσης της κοινωνίας και του κοινωνικού σώματος από την οπτική διαφορετικών κοινωνικών επιστημών. Το βιβλίο κλείνει με έναν σύντομο επίλογο όπου προτείνεται ότι το πρόβλημα του ύφους της γραφής της κοινωνικής θεωρίας που στοχεύει τόσο στην ανάλυση και παραγωγή γνώσης όσο και στην αντίσταση και, ιδανικά, την άρση των κοινωνικών ανισοτήτων, δεν είναι δευτερεύον σε σχέση με τα ζητούμενα της θεωρίας αυτής καθεαυτήν.