Από σκηνής και από πλατείας

Βιογραφικό συγγραφέα

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο γεννήτορας του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου, όπως έχει χαρακτηριστεί, γεννήθηκε στη Νάξο το 1921 και πέθανε στην Αθήνα το 2011.
Το 1934 η οικογένειά του μετακόμισε, λόγω οικονομικών προβλημάτων, στην Αθήνα και ο Καμπανέλλης αναγκάστηκε να εργάζεται την ημέρα και να σπουδάζει τεχνικό σχέδιο στη Σιβιτανίδειο το βράδυ.
Διψασμένος για γνώση κατέφευγε στα παλαιοβιβλιοπωλεία για να «νοικιάζει» βιβλία και μέχρι να τελειώσει το γυμνάσιο είχε γνωρίσει όλους τους Ευρωπαίους κλασικούς. Το 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, απ’ όπου επέστρεψε το 1945. Ήταν ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες. Την εμπειρία του κατέγραψε στο μοναδικό πεζογράφημά του, Μαουτχάουζεν (1963).
Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, εντυπωσιάστηκε από μια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης και αποφάσισε να ασχοληθεί με το θέατρο. Η πρώτη του εμφάνιση έγινε το 1950 με το έργο Χορός πάνω στα στάχυα (Θίασος Αδαμάντιου Λεμού), αλλά γνωστός έγινε με τα επόμενα έργα του, που ανέβηκαν από το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν και το Εθνικό Θέατρο. Σταθμός στη σταδιοδρομία του θεωρείται Η Αυλή των Θαυμάτων (1957). Στο επίκεντρο του έργου του βρίσκεται ο προβληματισμός για τα κοινωνικά τεκταινόμενα και τον αντίκτυπο που έχουν στη ζωή των ανθρώπων, και κυρίως η σχέση της ταραγμένης νεότερης ελληνικής ιστορίας με τη συγκρότηση της νεοελληνικής ψυχολογίας. Για την προσφορά του στο ελληνικό θέατρο του απονεμήθηκαν οι τίτλοι: Επίτιμος Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Επίτιμος Διδάκτωρ του τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Επίτιμος Διδάκτωρ του τμήματος Θεατρολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Διετέλεσε διευθυντής Ραδιοφωνίας της ΕΡΤ.
Εξελέγη παμψηφεί τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα. Ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες (Αγγλία, Αυστρία, Σουηδία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σοβιετική Ένωση, Γερμανία).
Πολύ σημαντική είναι επίσης η δουλειά του ως σεναριογράφου, η οποία άσκησε τεράστια επίδραση στους σύγχρονους και στους μεταγενέστερους συναδέλφους του. Έγραψε τα σενάρια σε πολλές ταινίες-σταθμούς του ελληνικού κινηματογράφου (Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη, Ο Δράκος του Νίκου Κούνδουρου, Αρπαγή της Περσεφόνης του Γρηγόρη Γρηγορίου), ενώ σκηνοθέτησε ο ίδιος, σε δικό του σενάριο, την ταινία Το κανόνι και τ᾽ αηδόνι. Αξιοσημείωτη είναι και η εξαιρετική επίδοσή του στη στιχουργία, αφού το Παραμύθι χωρίς όνομα (μουσ. Μάνος Χατζιδάκις), το Μαουτχάουζεν (μουσ. Μίκης Θεοδωράκης), Το Μεγάλο μας Τσίρκο (μουσ. Σταύρος Ξαρχάκος) και άλλα σημαντικά έργα της ελληνικής μουσικής φέρουν την υπογραφή του.
Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε το 2022 Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη και έθεσε υπό την αιγίδα του το σύνολο των εκδηλώσεων στο πλαίσιο του αφιερωματικού έτους.
Τα έργα του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος.

Ο υπέροχος κόσμος του Ιάκωβου Καμπανέλλη με τα λόγια της κόρης του, Κατερίνας

Πεζογραφία
Μαουτχάουζεν (1981)

Θέατρο
Θέατρο Τόμος Α’: Έβδομη μέρα της δημιουργίας. Η αυλή των θαυμάτων. Η ηλικία της νύχτας (1978)
Θέατρο Τόμος Β’: Το παραμύθι χωρίς όνομα. Βίβα Ασπασία. Οδυσσέα γύρισε σπίτι (1979)
Θέατρο Τόμος Γ΄: Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα. Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού. Ο μπαμπάς ο πόλεμος (1981)
Θέατρο Τόμος Δ’: Η οδός…. Αυτός και το πανταλόνι του. Ο αόρατος θίασος. Ο Γορίλας και η Ορτανσία (1989)
Θέατρο Τόμος Ε’: Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια. Ο δρόμος περνά από μέσα. Ο επικήδειος (1992)
Θέατρο Τόμος Στ΄: Γράμμα στον Ορέστη. Ο δείπνος. Πάροδος Θηβών. Στη χώρα Ίψεν. Ο διάλογος. Ποιος ήταν ο κύριος…; Ο κανείς και οι Κύκλωπες (1994)
Θέατρο Τόμος Z’: Mια συνάντηση κάπου αλλού. H τελευταία πράξη. Mια κωμωδία (1999)
Θέατρο Τόμος Η’: Το μεγάλο μας τσίρκο. Ο εχθρός λαός (2010)
Θέατρο Τόμος Θ’: Η γειτονιά των Αγγέλων. Η αποικία των τιμωρημένων. Οι δύσκολες νύχτες του κυρίου Θωμά. (2014)

Ποίηση
Άκουσε τη φωνή μου κι έλα (2020)

Μελέτες – Δοκίμια
Άπό σκηνής και από πλατείας (2023)

επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα για τον Ιάκωβο Καμπανέλλη