ΕΔΑ 1956-1967

Έγραψαν

Για το βιβλίο της Κατερίνας Λαμπρινού «ΕΔΑ, 1956-1967: Πολιτική και ιδεολογία» γράφει ο Κώστας Ελευθερίου στο Documento.

Εν συντομία Κριτική αποτίμηση της μονογραφίας της Κατερίνας Λαμπρινού με τίτλο «ΕΔΑ, 1956-1967: Πολιτική και ιδεολογία» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις Γιατί ενδιαφέρει Η ιστορία της Αριστερός είναι ένας ορμητικός ποταμός ιδεολογικών αντιπαραθέσεων Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) είναι εμβληματικό φαινόμενο στην ιστορία της ελληνικής Αριστερός για δύο λόγους: ο πρώτος είναι ότι αφορά ένα (ενωτικό) πολιτικό εγχείρημα που προσπάθησε -υπό τη σκέπη του παράνομου κομμουνιστικού κόμματος- να πλαισιώσει πολλαπλές εκδοχές της τότε Αριστερός (σοσιαλιστές, αριστερούς βενιζελικούς) και να διαμορφώσει ενιαίο πολιτικοϊδεολογικό αφήγημα.
Ο δεύτερος είναι ότι η ΕΔΑ, ως το μοναδικό ελληνικό κόμμα μαζών της μεταπολεμικής περιόδου, ήταν φορέας εκσυγχρονισμού του κομματικού συστήματος και παράγοντας εκδημοκρατισμού της ελληνικής πολιτικής. Γι’ αυτούς τους λόγους, μεταξύ πολλών άλλων φυσικά, το φαινόμενο ΕΔΑ υπήρξε αντικείμενο πολλών και γόνιμων προσεγγίσεων στις κοινωνικές επιστήμες και αποτελεί ένα από τα βασικά κλειδιά κατανόησης της μεταπολεμικής ιστορίας αλλά και των στρατηγικών της μεταπολιτευτικής Αριστερός. Στο πλαίσιο αυτό η μονογραφία της Κατερίνας Λαμπρινού με τίτλο «ΕΔΑ, 1956-1967: Πολιτική και ιδεολογία» (βασίζεται στη διδακτορική διατριβή που εκπόνησε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο) συνιστά σημαντική προσθήκη στην οικεία βιβλιογραφία και υποδειγματική μελέτη ενός πολιτικού κόμματος από τη σκοπιά της πολιτικοϊδεολογικής σκευής του.
Η συγγραφέας επιλέγει να εκκινήσει την ανάλυσή της χρονικά από το 1956 -χρονιά του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, της ομιλίας του Χρουστσόφ και της έναρξης της αποσταλινοποίησης- και εγγράφει το εγχείρημα της ΕΔΑ στο μεταβαλλόμενο πλαίσιο που καθόριζε τις ιδέες και τις πρακτικές της κομμουνιστικής πολιτικής οικογένειας. Ταυτόχρονα εργαλειοποιεί μια υβριδική θέαση του φαινομένου, προσπαθώντας να αναλύσει την ΕΔΑ ως πεδίο αντιφάσεων που φανερώνουν μια πολιτική αγωνία προσαρμογής στους αδήριτους περιορισμούς του διπολικού κόσμου αλλά και διαμόρφωσης μιας ιδιαίτερης και εθνικά προσδιορισμένης πολιτικής ταυτότητας. Έτσι η ΕΔΑ είναι επί της ουσίας συλλογικό εγχείρημα που προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στα πολυεπίπεδα προβλήματα της μεταπολεμικής κοινωνίας και ταυτόχρονα να σχηματοποιήσει αυτές τις απαντήσεις σε ένα συνεκτικό αριστερό αφήγημα.
Η συγγραφέας δεν παρασύρεται από την απολυτότητα των εύκολων απαντήσεων, αλλά, αντίθετα, επιχειρεί να αναδείξει τις εσωκομματικές αντιπαραθέσεις γύρω από διαφορετικές θεματικές και να τις εντάξει σε γενικότερους κοινωνικούς και ιδεολογικούς μετασχηματισμούς. Ως εκ τούτου η Κατερίνα Λαμπρινού, ξεκινώντας από τη διερεύνηση των διάφορων πτυχών της συμμαχικής πολιτικής της ΕΔΑ, συνεχίζει εξετάζοντας τη σχέση του κόμματος με τους διανοουμένους, περιγράφει εν συνεχεία τη συζήτηση σε σχέση με το αναπτυξιακό πρότυπο που έχει να προτείνει η Αριστερά για τη χώρα και καταλήγει καταγράφοντας τις διαφορετικές διαδρομές σύνδεσης του λόγου της ΕΔΑ με το «λαϊκό» και το «εθνικό». Αυτή η μελέτη βασίζεται σε μια εντυπωσιακή εμπειρική δουλειά, τόσο σε τεκμήρια από το αρχείο της ΕΔΑ στα ΑΣΚΙ όσο και στη διεθνή βιβλιογραφία, και ως εκ τούτου θα αποτελέσει πολύτιμο οδηγό μελέτης του φαινομένου και στο μέλλον. Η δε μεθοδολογική επιλογή της να αναλύσει την πολιτική του κόμματος σε τρία επίπεδα -το κόμμα ως μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής οικογένειας, το κόμμα ως «φορέας ιδεών και κιβωτός ιδεολογιών» και το κόμμα ως εκφραστής και διαμορφωτής της κοινωνικής δυναμικής- επιτρέπει στον αναγνώστη να παρακολουθήσει τη μετάβαση από το διεθνές στο εθνικό επίπεδο και τούμπλαλιν και να κατανοήσει πώς μια εθνική πολιτική ιδεολογία αναβαπτίζεται σε μια διεθνή κίνηση ιδεών.
Εν κατακλείδι η δουλεία της Κατερίνας Λαμπρινού είναι μια σοβαρή συνεισφορά στην ιστορία του κομματικού φαινομένου στη χώρα μας και στην ιστορία της ελληνικής Αριστερός και ταυτόχρονα ένας εξαιρετικός και πρωτότυπος συνδυασμός εργαλείων της ιστορίας και της πολιτικής επιστήμης. Αξίζει να διαβαστεί από τον έμπειρο αναγνώστη και να μελετηθεί σε βάθος από τον ερευνητή.